Luchtakoestiek: Kleine luistertoestellen (1930 – 1935)
Luchtakoestiek: kleine luistertoestellen (1930 – 1935)
In de late twintiger jaren van de vorige eeuw werd de mogelijkheid van het bij verrassing binnendringen van vele vliegtuigen duidelijk. Dit leidde in Nederland tot het concept van een permanent in bedrijf zijnd vroeg waarschuwingsysteem (Luchtwachtdienst). bestaande uit vele luisterposten verspreid over een groot gebied. Deze Luchtwachtdienst had over het gehele land verspreid waarnemers gestationeerd voor het waarnemen van overvliegende vreemde vliegtuigen, waarbij de waarnemers vliegrichting en geschatte snelheid telefonisch doorgaven aan een centraal punt. Dit vereiste de beschikking over een hulpmiddel om beter dan het ongewapende oor het geluid van binnenkomende vliegtuigen op te sporen. Op 13 februari 1928 volgde een vraag aan de Commissie, die de vraagstelling ‘goedkoop’, ‘kleine gehoorbasis’, ‘groot oppervlak van de luisterschelp’, ‘bijzonder gemakkelijk en snelle draaibaarheid in horizontae en verticale richting’, ‘bij de horizontale richting wordt het passeren van het geluidsbeeld gebruikt; en bij de verticale richting hoofdzakelijk van een intensiteitsmeting’ uit liet werken door het Meetgebouw. Er werd al nagedacht over een productieversie voordat de proefnemingen te Soesterberg in de loop van 1930 afgerond waren (Commissie No. 13 Geheim 25/02/1930).
Voor de Luchtwachtdienst was een eenvoudiger en bij voorkeur om het hoofd draagbare uitvoering gewenst dan het luistertoestel model Van Soest. De eerste versie ontwikkeld voor de Artillerie-Inrichtingen betrof twee parabolische reflectoren op een draaiende onderstel. Later werden andere, nog eenvoudigere vormen beproefd omdat de kosten per apparaat relatief hoog waren. Het bleek dat een verkleinde versie van de parabolische reflectoren de beste resultaten behaalde, mede omdat hiermee het “geluidsbeeld” het beste bewaard bleef. Volgens een verslag uit 1935 zijn er hiervan een aantal industrieel in productie genomen.
Voor de Luchtwachtdienst werd later een eenvoudiger luistertoestel ontwikkeld, dat in serie bij de industrie gemaakt is.
Referenties
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie: Commissie voor Physische Strijdmiddelen, 1929-1932, 1938-1940, nummer toegang 2.13.94, inventarisnummers 1 & 2
Speurwerk, van luistertoestel tot radar, Ir. J.L. Van Soest, Voordracht KIVI Krijgskundige Techniek, 1949 No 1.