Computerhistorie: De eerste PC’s en FEL-TV (1983 – 1986)

 

Personal Computing en FEL-TV

Door Researchgroep 10 (RG10) werd het gebruik van Personal Computers sterk gestimuleerd. Nu bracht CDC een public domain pakket uit  dat “Remote Micro Facility” (RMF) heette, waarmee IBM PC’s aan de CYBER gekoppeld kon worden via een asynchrone verbinding. RMF ondersteunde een terminalemulatie alsmede fileoverdracht tussen de PC en de CYBER mainframe. Aan de CYBER-kant draaide daarvoor een in Fortran en Compass (assembler) geschreven pakket.

IBM PC/XT
IBM PC/XT

Eind 1983 werd na een marktanalyse besloten dat geheel TNO Defensieonderzoek op de PC (IBM XT’s) gebruik zou gaan maken van Microsoft WORD versie 3.0 onder MS/DOS. Om automatisch versiebeheer te laten plaatsvinden, zouden de documenten centraal op de CYBER worden opgeslagen. Medewerkers van RG10 maakten binaire patches in Word met een binaire editor. De formatteringsopties en andere functietoets functies die volgens RG10 te gevaarlijk voor de gebruikers waren, werden gepatched en inactief gemaakt. Helaas was dat niet overal consequent gedaan, waardoor vele klachten ontstonden van gebruikers die in een achterhoek van WORD verzeilden, bijvoorbeeld door een verkeerde functietoets aan te raken en de weg terug nooit meer op konden. Hierdoor ging vele uren tikwerk verloren. Bij het laden van een document of het ‘saven’ werd de file als tijdelijke file opgeslagen en vervolgens overgestuurd naar de CYBER. Ging in deze procedure ook maar iets mis, dan was de gebruiker al zijn werk ook kwijt.

De combinatie van MS WORD en Remote Micro Facility (RMF) heette FEL-TV, een ‘productnaam’ die vooruit liep op de uiteindelijke naam van het nieuwe laboratorium Fysisch en Elektronisch Laboratorium TNO (TNO-FEL). Late werkers op een PC konden bij het wegschrijven naar de CYBER voor de verrassing komen te staan dat de interactieve toegang om 18.00 uur ‘uit de lucht’ ging. FEL-TV was dan zo vriendelijk om het net ingetypte rapport weg te gooien. Ook kon de PC spontaan gaan hangen, iets waarbij alleen een RBR oplossing bracht. RBR is de afkorting voor ‘red button reset‘, een ander woord voor ‘aan/uit-schakelaar’ …  FEL-TV beloofde ‘What-you-see-is-what-you-get (WYSIWYG)’, doch vaak kreeg de gebruiker nooit dat terug wat al eens gezien was … 

Beloofd was dat FEL-TV ook verplicht zou worden op het LEOK; de fusie van beide laboratoria was tenslotte in gang gezet. Het koste veel moeite om dat plan tegen te houden; anders had de totale vervanging van de synchrone communicatiestroom tussen het LEOK en Waalsdorp moeten plaatsvinden. 

Ondanks de genoemde kinderziekten kwam een veel snellere documentstroom op gang. Rapporten werden nu aangemaakt met Daisy-wiel printers in plaats van met elektrische typemachines op losse A4-tjes door de typekamer. De Daisywheel printers waren echter ontworpen voor af en toe een briefje en niet voor het tien uur per dag afdrukken van dikke TNO (concept)rapporten. Enorme slijtage vergde om de paar maanden de vervanging van een printer. Al snel werd overgegaan tot de aanschaf van een heavy-duty C.Itoh 300 dot matrix printer. Hiervoor moest wel een aparte printerdriver ontwikkeld worden die de Nederlandse “ij”, Griekse en andere speciale tekens kon afdrukken. Met het MDS waren de technische middelen voor dergelijke EPROM-modificaties in huis.

Confi en secret

Na klachten dat gevoelige documenten in de ruiven lagen, werd door RG10 de schil rond MS Word aangepast om vertrouwelijke en geheime documenten de speciale routing te laten volgen: afdrukken alleen onder controle van de operators i.p.v. automatisch; aparte, veilige opslag en het identificeren van medewerker die voor ontvangst moest tekenen. De Computergroep kreeg echter veel klachten van FEL-TV gebruikers die ineens moesten tekenen voor een Staatsgeheim Confidentieel of Staatsgeheim Geheim stuk dat aangemaakt was vanuit FEL-TV terwijl zij zich dat niet bewust waren. Het werd zelfs een onderwerp voor de stafvergadering. Het bleek dat de vele procedures rond FEL-TV keken naar het voorkomen van de strings “secret”, “confi” en “geheim”. Woorden als ‘confiture’ (in de bestellijst voor het bedrijfsrestaurant), “secretaresse” en “configuratie” triggerden echter ook de speciale verwerkingsprocedures voor gerubriceerde documenten en uitvoer.

Confiture of Staatsgeheim Confidentieel?
Confiture of Staatsgeheim Confidentieel?